Con người có thể thiếu thức ăn, nước uống trong nhiều ngày nhưng không thể sống trong sợ hãi, thiếu niềm tin. Thiếu niềm tin vào những giá trị đích thực của dân tộc mình thì dân Do Thái khó có sức mạnh làm nên điều thần kỳ: Khôi phục quốc gia từ chỗ không có một tấc đất. FPT đang lên một kế hoạch đầy tham vọng, xây dựng một bộ Giá trị cốt lõi nhằm điều chỉnh mọi hoạt động của tổ chức từ dưới lên trên.
Fortune 500, 500 công ty dẫn đầu được đánh giá về doanh số, lợi nhuận và phúc lợi cho nhân viên. Có nhiều lý giải về những động lực đã tạo ra những thành tựu này. Nghiên cứu của Ken Blachard, đồng tác giả của cuốn sách nổi tiếng “Quản lý bằng giá trị” đã chỉ ra rằng: Nền tảng của một tổ chức hiệu quả là giá trị và sứ mệnh của nó.
Từ điển tra cứu thuật ngữ điện tử, Saga đưa ra bốn định nghĩa về Giá trị cốt lõi (GTCL) trong đó nhấn mạnh đến sự quan trọng của GTCL: Là nền tảng của một tổ chức, là khuôn mẫu để đánh giá các thành viên trong tổ chức và là nhân tố điều chỉnh cách giao tiếp của những con người trong một tổ chức.
Đa số các tổ chức lớn đều có những GTCL của riêng mình, với Johnson & Johnson là “tồn tại để làm dịu bớt nỗi đau và bệnh tật” và “Phi tập trung hoá, Sáng tạo, Năng suất” với một số khác là “đạo đức”, “lợi nhuận”… Ở FPT, tổ hợp năm giá trị thường được nhắc đến và được coi là GTCL bấy lâu. Tức là chúng ta đã có GTCL, vậy vấn đề đặt ra là tại sao cần thay đổi?
Chưa hẳn đã là lỗi thời, nhưng…
Một tổ chức tồn tại cũng giống như một cơ thể, có xương sống để giữ cho cơ thể có thể đứng thẳng và đi lại, chạy, nhảy hay khiêu vũ. Trong trường hợp một công ty, đó chính là những GTCL.
FPT đã có GTCL, đó là điều mà nhân viên thường được nghe lãnh đạo nói trong nhiều năm qua. Năm GTCL mà không ít người FPT thuộc lòng là Sáng tạo, Dân chủ, Hiền tài, Trong sạch và Đồng đội. Những giá trị này hình thành qua năm tháng hoạt động của FPT. Nhưng chỉ là những câu chuyện thể hiện trong sử ký, trong báo và truyền miệng về những giá trị mà công ty coi trọng.
Tuy được xây dựng từ lâu, nhưng những GTCL của FPT chưa được thống nhấtl, có những ý kiến cho rằng, bộ GTCL của FPT còn thiếu những giá trị như “hiệu quả”, “công bằng”, “đạo đức”. Có người lại cho rằng nên bỏ giá trị dân chủ vì nó mang nhiều màu sắc chính trị, “chính em” quá. Năm ngoái, khi đi nói chuyện về giá trị của công ty, anh ChâuHM, Phó CT HĐQT có đề xuất tám giá trị cốt lõi thay vì năm. Nhân viên nhiều người đã phải ngơ ngác: “ Tóm lại, năm hay tám?”.
Việc áp dụng chúng vào công việc cũng chưa được sâu sát. Chưa có một quy định hay quy tắc nào nói người FPT phải cư xử theo những GTCL. Đều là những quy tắc “bất thành văn” được kể trong sử ký hay các sách của công ty. Nói một cách khác, FPT đã có GTCL, nhưng chưa từng quy chuẩn hóa và quy chế hóa những GTCL này trong hoạt động của mình.
Xây dựng
Những GTCL thường ít khi thay đổi dù cho công ty có nhiều biến đổi. Sự thay đổi nằm ở chỗ chúng nảy sinh những ngữ nghĩa mới, bao hàm mới mà khi xác lập người xác lập chưa hình dung hết được. Anh ChâuHM, khi bàn về việc xây dựng GTCL, nói: “Thực ra, một giá trị rất quan trọng trong FPT nhưng chưa được gọi đích danh, đó là: “hiệu quả”. Một nhân viên làm việc sáng tạo thì đương nhiên là có hiệu quả. Hiền tài cũng vậy, hiền tài trong công ty là người mang lại hiệu quả làm việc cho công ty”.
Như vậy, thay vì tách ra gọi với nhiều đặc tính, người ta có thể quy hoạch lại GTCL để có thể tạo một chiều sâu không chỉ ở ngữ nghĩa cho GTCL mà còn tạo cho nó độ bao phủ toàn bộ giá trị mà một tổ chức muốn ghi dấu ấn của mình qua đó.
Kế hoạch “Xây dựng giá trị cốt lõi” được giao cho Ban Truyền thông và Nhân sự nhằm tái khẳng định lại một vài GTCL, quy hoạch chúng lại để làm cho chúng cô đọng và hàm súc hơn. Tiến tới đề nghị áp dụng chúng vào mọi hoạt động của FPT.
Khác với những lần trước, những GTCL là do một vài người tổng hợp và điều chỉnh, lần này để sử dụng trí tuệ tập thể, việc xây dựng GTCL được mô hình hóa thành một diễn đàn 2.0 để mọi người quan tâm có thể tham gia tạo ra những GTCL mà mình cho là ưu việt nhất đối với mình và tổ chức. Sẽ có 2 cuộc hội thảo quy tụ hơn 200 người ở hai đầu Hà Nội, HCM. Một ở Cần Thơ và một ở Đà Nẵng. Các thành viên của buổi hội thảo sẽ chia nhóm, sử dụng kĩ thuật “brainstorming” dưới sự hướng dẫn của những chuyên gia để tạo ra những GTCL chung cho cả nhóm. Họ có quyền bảo vệ những GTCL này trước hội thảo.
Bước tiếp theo là tập hợp, sàng lọc những giá trị trùng nhau từ các cuộc hội thảo. Những giá trị có sự đồng ý cao sẽ được đề nghị bảo vệ trước ban lãnh đạo. Mục tiêu của những buổi hội thảo này là tập hợp ra 20 ý tưởng từ mỗi cuộc hội thảo, sau khi bảo vệ, số lượng sẽ rút xuống còn khoảng 20.
Hai mươi GTCL có sự đóng góp của trí tuệ tập thể sẽ được chuyển đến cấp cao hơn, cụ thể, theo kế hoạch là M6. Những lãnh đạo cấp M6 sẽ bàn thảo, đúc kết ra 10 giá trị cốt lõi có giá trị nhất để chuyển lên lãnh đạo Tập đoàn.
Trước khi chuyển đến cấp lãnh đạo cao nhất của Tập đoàn, BTC sẽ dừng lại để tham khảo ý kiến của các đối tượng bên ngoài về 10 giá trị đã được đúc kết. Theo chị Thu Nga, Phó ban truyền thông FPT, GĐ dự án: “Xây dựng GTCL”, cho biết: “Đây là giai đoạn không thể thiếu của chiến dịch, nhằm cung cấp cái nhìn đầy đủ của những đối tượng bên ngoài như cổ đông, khác hàng, đối tác… về GTCL của FPT”.
Chặng cuối của công việc “xây nền đắp móng” này là các GTCL sẽ nằm trên bàn làm việc của lãnh đạo Tập đoàn, lãnh đạo Tập đoàn sẽ họp bàn đưa ra khoảng năm giá trị tiêu biểu nhất để hình thành nên bộ GTCL của Tập đoàn.
Mô hình xây dựng GTCL lần này có tham khảo mô hình xây dựng giá trị cho công ty từ cuốn sách đang được coi là cẩm nang cho những nhà lãnh đạo tổ chức hiện nay về quản lý bằng giá trị, cuốn “Managing By Value” (Quản lý bằng giá trị) do hai học giả Kenblanchard và Michael O’Connor viết.
Cuốn sách nhấn mạnh đến việc quản lý một tổ chức bằng giá trị, có nói nhiều đến việc xây dựng những GTCL cho một tổ chức gồm ba bước: Xác định rõ giá trị cần xây dựng, Truyền thông và Đồng nhất hóa với mọi hoạt động của tổ chức. Thực hiện kế hoạch xây dựng GTCL, FPT đang ở mức làm rõ những GTCL của mình.
Việc xây dựng GTCL có thể gặp nhiều khó khăn, một trong đó là sự quan tâm của các nhân viên. Một trong những giá trị thường được coi là cốt lõi của công ty là: “sáng tạo” đã được đem ra thử thách trong cuộc thi ý tưởng sáng tạo năm 2007. Con số chỉ có 3% người FPT gửi ý tưởng là một con số khiến cho BTC phải suy nghĩ về độ quan tâm của nhân viên tới GTCL.
Kinh nghiệm xây dựng những giá trị cho công ty của các tổ chức khác hay mọi sự thay đổi khác, sẽ gặp phải phản ứng của nhân viên. Sẽ có những nhân viên ủng hộ nhiệt tình, có những nhân viên phản đối và một số đông trung lập. Nhiệm vụ của BTC và con công việc xây dựng nên “Bộ xương FPT ” xem ra còn rất nhiều khó khăn.
Bảo tàng FPT (2008)
