“Căn cứ kết quả thi Đình khoá Tân Tỵ, nay quyết định sắc phong cho Trần Xuân Khôi, người xứ Phần mềm, danh hiệu Trạng nguyên. Lại sắc phong cho Lê Thu Thuỷ, người xứ Phân phối, danh hiệu Bãng nhãn. Sắc phong cho Nguyễn Thế Phương, người xứ Tài chính, danh hiệu Thám hoa…”. Trong khi Bí thư Đoàn FPT sang sảng đọc quyết định, cô ruột của Bãng nhãn Lê Thu Thuỷ giơ tay chấm nước mắt – giọt nước của lòng tự hào, của niềm vui sướng được chứng kiến cô cháu xúng xính mũ áo đăng quang tại một buổi lễ long trọng. Cô tưởng chuyện sắc phong Trạng đã quá xa xưa, ai ngờ lại được tái hiện ở một công ty hiện đại hàng đầu Việt Nam như thế.
Việc tổ chức thi Trạng nguyên ở FPT xuất phát từ mong muốn phát hiện hiền tài và khuyến khích CBNV không ngừng học tập. Cứ mỗi dịp thu về, người FPT lại nô nức đi thi. Thi Hương là bắt buộc đối với tất cả CBNV, thường thi ba môn: ngoại ngữ, chuyên môn và hiểu biết về Công ty. Thi Hương đạt điểm cao được chọn thi Đình, tranh Tam khôi. Môn thi, tùy hứng của Tổng Giám đốc, có thể là IQ, TOEFL và viết luận hoặc thuyết trình về một dự án tự chọn hay theo đầu bài mà TGĐ đưa ra. Ban Giám khảo vòng cuối hội đủ các lãnh đạo cao cấp của FPT do đích thân TGĐ làm chủ khảo. Các thí sinh đoạt điểm cao nhất sẽ được tham dự lễ sắc phong Trạng và nhận nhiều giải thưởng có giá trị, có thể là suất học bổng vài nghìn Mỹ kim hoặc cái máy tính xách tay…
Lễ sắc phong Trạng FPT được tổ chức lần đầu tiên vào năm 1998 với sự đăng quang của Trạng nguyên Hoàng Việt Anh (FSoft). Theo đúng phong tục truyền thống, Tam khôi (Trạng nguyên, Bảng nhãn, Thám hoa) được xúng xính đủ mũ áo cân đai hài ngựa… Hồi trống khai mạc gióng giả, một tốp cung nữ với đủ loại cờ phướn sẽ rước các Tam khôi ra khán trường. Bốn chàng lính lệ to khoẻ rước rùa đá đội bia Trạng nguyên đi sau, cũng võng lọng như ai. Sau khi đọc sắc phong, đích thân TGĐ sẽ trao tặng các danh hiệu cùng phần thưởng cho Tam khôi và cùng Tam khôi vinh quy bái tổ. Rùa đá đội bia Trạng nguyên, biểu tượng tôn vinh sự học sẽ được đặt tại sân vườn FPT, lưu lại tên tuổi của thủ khoa hàng năm.
Lời bàn:
Đã qua 8 kỳ thi Trạng, FPT có tới 24 Tam khôi nhưng số Tam khôi đang làm việc ở FPT chỉ còn đếm được trên đầu ngón tay. Nhiều người đã đi học, một số chuyển công ty, thậm chí, có Trạng còn bị thôi việc. Trong số còn làm việc ở FPT cũng chỉ có vài người được bổ nhiệm làm lãnh đạo. Dân tình nghi ngờ: FPT không có đất cho những hiền tài hay kỳ thi Trạng nguyên FPT chưa tìm được người hiền tài thực sự?
Vậy làm thế nào để chọn được những người hiền tài thực sự cho Công ty? Tại sao ngày xưa, cứ đỗ Trạng Nguyên thì đồng nghĩa với hiền tài thực sự, Vua giao việc gì, dù là cầm quân đánh giặc hay cứu đói cho dân, cũng có thể làm tốt? Họ đã được chọn như thế nào?
Theo lời kể của một số nho sĩ già, kỳ thi Trạng Nguyên ngày xưa rất gian khổ. Mấy năm khoa thi mới tổ chức một lần. Đề thi không ai biết, ngày thi cũng chẳng ai tường. Kiến thức không giới hạn nên các thí sinh phải dùi mài kinh sử trong nhiều năm và học bao nhiêu cũng chưa đủ. Phải qua thi Hương, thi Hội, mới đến thi Đình. Thí sinh phải đi bộ hàng tháng mới tới kinh thành, phải ăn chực nằm chờ đến ngày thi. Những thí sinh nghèo, ngày phải lo kiếm sống, đêm mới học bài… Cho nên, riêng việc tham dự được kỳ thi đã đòi hỏi rất nhiều phẩm chất như: khả năng chịu đựng gian khổ, sự kiên trì nhẫn nại, sự chuyên cần và ý chí vươn lên. Những người có những phẩm chất này đã xứng đáng được mọi người tôn trọng.
Đề thi và cách chấm điểm ngày xưa cũng có nhiều điều hay. Chỉ thi văn mà vẫn chọn đúng người tài. Ngày xưa các cụ quan niệm “Văn là Người”. Hành văn rườm rà thì không thể là người mạch lạc, nét bút cẩu thả thì không thể là người cẩn trọng, không nhớ tích xưa là người mất gốc, dùng kiến thức người khác mà không ghi rõ trích lục là người vô ơn, chỉ trích lục mà không có ý của mình là hạng “tầm chương trích cú” chỉ biết nói mà không biết làm…
Phải chăng cuộc thi Trạng nguyên ở FPT chưa thực sự gian khổ? Phải chăng các tiêu chí lựa chọn của chúng ta chưa đúng? Đây là những câu hỏi gợi ý cho Ban Nhân sự cũng như các nhà tổ chức cuộc thi Trạng hàng năm.
Sách Đồng đội FPT
